Wprowadzenie
Ból przewlekły dotyka około 20% populacji i stanowi poważne wyzwanie diagnostyczno-terapeutyczne w medycynie ambulatoryjnej oraz specjalistycznej[^1]. Klasyczne podejście farmakologiczne nie zawsze zapewnia skuteczną ulgę i wiąże się z ryzykiem działań niepożądanych. Dlatego coraz większą rolę odgrywają metody iniekcyjne oraz techniki neuromodulacyjne, takie jak akupunktura i ostrzykiwanie punktów spustowych.
W tym artykule omówiono nowoczesne metody leczenia bólu w praktyce klinicznej z naciskiem na ich skuteczność i bezpieczeństwo.
Iniekcje w punktach spustowych
Punkty spustowe (trigger points) to nadreaktywne pasma mięśniowe, wywołujące ból promieniujący oraz ograniczenie ruchomości. Najczęściej lokalizują się w mięśniach przykręgosłupowych, karku, barków i miednicy.
Technika: polega na wprowadzeniu igły (z lub bez leku) do aktywnego punktu – zwykle z użyciem lidokainy, soli fizjologicznej lub suchego nakłucia.
Skuteczność: metaanaliza z Pain Physician wykazała istotne zmniejszenie bólu o średnio 50–60% po 4–6 sesjach u pacjentów z fibromialgią i zespołem mięśniowo-powięziowym[^2].
Akupunktura – fizjologiczna neuromodulacja
Tradycyjna technika wywodząca się z medycyny chińskiej, opierająca się na stymulacji specyficznych punktów ciała przy użyciu cienkich igieł. Obecnie uznana również w zachodnich wytycznych leczenia bólu (np. EBM, NICE).
Zastosowania:
- ból kręgosłupa (lędźwiowy, szyjny),
- bóle napięciowe głowy i migrena,
- neuralgia trójdzielna,
- bóle stawowe i pooperacyjne.
Badania: analiza Cochrane z 2018 r. potwierdziła skuteczność akupunktury w redukcji chronicznego bólu pleców, szyi i barków, z efektem terapeutycznym utrzymującym się przez 6–12 tygodni[^3].
Blokady nerwowe i miejscowe iniekcje
Blokady przewodzenia nerwowego (np. nerwu potylicznego, splotu ramiennego, nerwu udowego) stosuje się w terapii:
- neuralgii i neuropatii,
- bólu pourazowego,
- zespołów bólowych miednicy.
Leki: lidokaina, bupiwakaina, czasem kortykosteroidy.
Skuteczność: według przeglądu Reg Anesth Pain Med, blokady przynoszą >70% redukcji bólu u 50–80% pacjentów z neuralgią nerwu potylicznego po 2–3 zabiegach[^4].
Terapia uzupełniająca
Wspierająco stosuje się:
- elektroterapię TENS,
- fizjoterapię manualną,
- stretching i techniki oddechowe.
Wielodyscyplinarne podejście zwiększa szansę na trwałe efekty i ograniczenie farmakoterapii opioidowej.
Podsumowanie
Leczenie bólu nie ogranicza się dziś wyłącznie do leków. Iniekcje w punkty spustowe, akupunktura i blokady nerwowe to techniki bezpieczne, skuteczne i coraz szerzej stosowane w medycynie bólu. Ich zastosowanie w warunkach ambulatoryjnych pozwala skrócić czas rekonwalescencji, zmniejszyć obciążenie farmakologiczne i znacząco poprawić jakość życia pacjentów.
[^1]: Breivik H et al. Survey of chronic pain in Europe. Eur J Pain. 2006. [^2]: Tough EA et al. Trigger point injection therapy in musculoskeletal pain. Pain Physician. 2009. [^3]: Vickers AJ et al. Acupuncture for chronic pain: A meta-analysis. Cochrane Database, 2018. [^4]: Blumenfeld A et al. Greater occipital nerve block for chronic headache disorders. Reg Anesth Pain Med. 2013.
